BHXH tự nguyện là chính sách an sinh xã hội

Tại buổi đối thoại, bà Lê Thị Sinh, Phụ trách phòng Truyền thông và phát triển đối tượng (BHXH thành phố) cho biết, mặc dù công tác BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) nói chung và BHXH tự nguyện nói riêng gặp phải rất nhiều khó khăn do ảnh hưởng của dịch Covid-19, trong đó Đà Nẵng là tâm dịch lần thứ 2 nhưng BHXH thành phố đã chủ động triển khai, tuyên truyền, vận động phát triển đối tượng tham gia bằng nhiều hình thức khác nhau.

Đến ngày 30-9, có 6.460 người tham gia, so với cùng kỳ năm trước tăng 1.788 người (tăng 38,3%). Tuy nhiên, kết quả này mới chỉ đạt 51,23% kế hoạch và so với tiềm năng, yêu cầu đặt ra cho việc thực hiện chính sách còn rất hạn chế.

“BHXH tự nguyện là chính sách an sinh xã hội của Đảng và nhà nước, do nhà nước tổ chức thực hiện; được nhà nước bảo hộ, hỗ trợ mức đóng, cấp miễn phí thẻ BHYT; không vì lợi nhuận, không bao giờ bị vỡ quỹ và mục đích duy nhất là vì cuộc sống của người dân”, bà Lê Thị Sinh khẳng định.

Trả lời câu hỏi của người dân về những thủ tục đăng ký đóng BHXH tự nguyện để được cấp sổ BHXH lần đầu, bà Trương Thị Ánh, Phó Giám đốc BHXH quận Hải Châu thông tin: Để được cấp sổ BHXH lần đầu, người dân cần lập Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS) nộp cho Đại lý thu (UBND xã, phường nơi cư trú, cho cơ quan Bưu điện,…) hoặc cơ quan BHXH, trong thời gian 5 ngày kể từ khi nhận đủ hồ sơ theo quy định trả sổ BHXH.

Về mức đóng BHXH tự nguyện, căn cứ quy định tại Điều 10 Nghị định số 134/2015/NĐ-CP ngày 29-12-2015 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật BHXH về BHXH tự nguyện, mức đóng BHXH hằng tháng bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn. Mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn (hiện nay là 700.000 đồng/tháng), cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở (hiện nay là 29.800.000 đồng).

Căn cứ quy định tại Điều 9 Nghị định số 134/2015/NĐ-CP, người tham gia được chọn linh hoạt các phương thức đóng sau đây: Đóng hằng tháng; Đóng 03 tháng một lần; Đóng 06 tháng một lần; Đóng 12 tháng một lần.

Liên quan đến đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, ông Trần Anh Huy – Phó phòng Quản lý Thu cho biết, theo quy định tại Khoản 4 Điều 2 Luật BHXH, người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của pháp luật. Trường hợp công dân là lao động tự do, không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì có thể tham gia BHXH tự nguyện.

Trả lời câu hỏi của người dân về chế độ của BHXH tự nguyện có bao gồm chế độ thai sản không, bà Nguyễn Thị Thu - Trưởng phòng Chế độ BHXH thông tin, theo Khoản 2 Điều 4 Luật BHXH quy định, BHXH tự nguyện có các chế độ gồm: Hưu trí và Tử tuất.

Đồng thời, Khoản 3 Điều 3 Luật BHXH nêu rõ: “BHXH tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất”. Như vậy, theo quy định trên, người tham gia đóng BHXH tự nguyện sẽ được hưởng chế độ hưu trí và chế độ tử tuất, không được hưởng chế độ thai sản.

Bạn Nguyễn Thị Ngân (22 tuổi, phường Phước Ninh, quận Hải Châu) hỏi: “Tôi tự đóng BHXH tự nguyện. Xin hỏi, gia đình tôi thuộc hộ cận nghèo thì tôi có được hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện không?”.

Trả lời câu hỏi của bạn Ngân, bà Trương Thị Ánh - Phó Giám đốc BHXH quận Hải Châu cho biết: Tại Khoản 1 và Khoản 2 Điều 14 Nghị định 134/2015/NĐ-CP quy định rõ về hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện.

Cụ thể, người tham gia BHXH tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng BHXH hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn quy định tại Khoản 1 Điều 10 Nghị định này, gồm: Bằng 30% đối với người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ nghèo; Bằng 25% đối với người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ cận nghèo; Bằng 10% đối với các đối tượng khác. Căn cứ quy định nêu trên bạn được nhà nước hỗ trợ mức 25%. Thời gian hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian tham gia BHXH tự nguyện thực tế của mỗi người nhưng không quá 10 năm (120 tháng).

Liên quan đến vấn đề có được đóng BHXH tự nguyện sau một thời gian tạm dừng hay không, bà Lê Thị Sinh - Phụ trách phòng Truyền thông và phát triển đối tượng cho biết: Theo quy định tại Khoản 5, Điều 3 Luật BHXH năm 2014, thời gian đóng BHXH là thời gian được tính từ khi người lao động bắt đầu đóng BHXH cho đến khi dừng đóng. Trường hợp người lao động tiếp tục đóng BHXH tự nguyện thì thời gian đóng BHXH là tổng thời gian đã đóng BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.

Theo quy định tại Điểm b Khoản 1 Điều 8 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP ngày 11-11-2015 của Chính phủ thì người lao động chưa đủ 20 năm đóng BHXH, sau một năm nghỉ việc và không tiếp tục đóng BHXH mà có yêu cầu thì được hưởng BHXH một lần.

Điều kiện để được nhận lương hưu khi tham gia BHXH tự nguyện

Theo Khoản 2 Điều 4 Luật BHXH quy định BHXH tự nguyện có các chế độ gồm: Hưu trí và Tử tuất. Vì vậy, chương trình đã nhận và giải đáp các thắc mắc của người dân về những quy định, điều kiện để được nhận lương hưu.

Cụ thể, trả lời câu hỏi của ông Hồ Long (quận Hải Châu) về thời gian, thủ tục để được nhận lương hưu khi đủ tuổi, bà Nguyễn Thị Thu - Trưởng phòng Chế độ BHXH cho biết, theo quy định của Luật BHXH hiện hành, những trường hợp đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH có thể tham gia BHXH tự nguyện để đủ điều kiện thời gian hưởng chế độ hưu trí. Đóng một lần cho những năm còn thiếu đối với người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu theo quy định nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng) thì được đóng cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu.

Khoản 2 Điều 6 Nghị định số 134/2015/NĐ-CP nêu trên cũng quy định: Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện đóng một lần cho những năm còn thiếu theo quy định tại Điểm e Khoản 1 Điều 9 Nghị định này để đủ điều kiện hưởng lương hưu thì thời điểm hưởng lương hưu được tính từ tháng liền kề sau tháng đóng đủ số tiền cho những năm còn thiếu. Như vậy, trường hợp này có thể đến BHXH quận Hải Châu để được hướng dẫn tham gia đóng BHXH tự nguyện 1 lần cho những năm còn thiếu để hưởng chế độ hưu trí.

Bà Nguyễn Thị Thu thông tin thêm, đối với những trường hợp đủ điều kiện về tuổi đời nhưng không đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH thì không được hưởng lương hưu, theo Khoản 1 Điều 73 Luật BHXH năm 2014. Để được hưởng lương hưu hằng tháng, người dân có thể lựa chọn đóng cho đủ 20 năm theo các phương thức sau: Đóng hằng tháng; Đóng 3 hoặc 6 hoặc 12 tháng một lần hoặc đóng một lần cho những năm còn thiếu (4 năm) để hưởng lương hưu. Thời điểm hưởng lương hưu là tháng liền kề sau tháng đóng đủ số tiền cho những năm còn thiếu.

Chị Nguyễn Thị Linh (21 tuổi), hiện đang tham gia BHXH bắt buộc tại Công ty Dệt may Hòa Thọ hỏi: “Tôi đã nghỉ việc và có nhu cầu tham gia BHXH tự nguyện thì có được không. Khi tham gia cả hai loại BHXH khi đã đủ điều kiện nhận lương hưu sẽ được quy đổi như thế nào?”

Về trường hợp này, bà Nguyễn Thị Thu - Trưởng phòng Chế độ BHXH thông tin, Theo quy định tại Khoản 1 Điều 2 Nghị định số 134/2015/NĐ-CP ngày 29-12-2015 quy định chi tiết một số điều của Luật BHXH về BHXH tự nguyện thì người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Đối chiếu quy định trên, bạn đang tham gia BHXH bắt buộc tại Công ty thì không thuộc đối tượng tham gia BHXH tự nguyện theo quy định.

Trường hợp bạn dừng tham gia BHXH bắt buộc thì được tham gia BHXH tự nguyện. Khi đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH và tuổi đời theo quy định, Bạn sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng. Trong đó: Thời gian tính hưởng chế độ hưu trí là tổng thời gian đã đóng BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện, không bao gồm thời gian đã tính hưởng BHXH một lần; Mức lương hưu hằng tháng được tính bằng tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng nhân với mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đóng BHXH. Trong đó, mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đóng BHXH để tính lương hưu.

Ông Nguyễn Văn Hùng (quận Hải Châu) hỏi: Tôi đã tham gia BHXH tự nguyện được 5 năm, do điều kiện kinh tế nên ông Hùng đã dừng đóng BHXH tự nguyện được 2 năm nay. Đến nay, ông Hùng vẫn không có khả năng tiếp tục đóng BHXH tự nguyện và muốn nhận được BHXH một lần. Trường hợp của ông Hùng có được giải quyết BHXH một lần không?

Trả lời câu hỏi của ông Nguyễn Văn Hùng, bà Trương Thị Ánh - Phó Giám đốc BHXH quận Hải Châu thông tin, theo quy định tại Nghị quyết số 93/2015/QH13 về việc thực hiện chính sách hưởng BHXH một lần đối với người lao động thì người tham gia BHXH tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH khi có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần. Như vậy, trường hợp của ông Hùng nếu có yêu cầu thì được giải quyết BHXH một lần.

Sau gần 2 giờ đồng hồ, Ban tổ chức đã tiếp nhận và trả lời hơn 30 câu hỏi của người dân về các vấn đề xoay quanh BHXH tự nguyện: cách thức tham gia, chế độ hưởng lương hưu, tử tuất, thời gian đóng BHXH,…